«Аталану-2012» ӑмӑртӑва йӗркелекенсем унӑн пӗтӗмлетӗвӗсене пӗлтерчӗҫ. Раҫҫей шайӗнче иртекен конкурса пурӗ 561 ача хутшӑннӑ иккен. Чӑваш Республикисӗр пуҫне ӑмӑртура ытти 13 тӑрӑхри ачасене те курма пулнӑ — Тутарстанпа Пушкӑртстан ачисем уйрӑмах йышлӑ пулни курӑнать. Ҫавӑн пекех чӑвашла конкуссене хутшӑнсах кайман тӑрӑхсенчи ачасене — Мурманск, Ӑренпур, Пенза облаҫӗсенчисене — курни хавхалантарать.
8-9 классем хушшинче мала тухнӑ ачасем: Плотникова Татьяна (Чӑваш Ен, Тӑвай районӗ); Иванов Алексей (Чӑваш Ен, Ҫӗнӗ Шупашкар); Сергеев Владимир (Чӑваш Ен, Шӑмӑршӑ районӗ); Куракова Валентина, Чӑваш Ен, Сӗнтӗрвӑрри районӗ); Глухов Андрей (Пушкӑртстан, Авӑркас районӗ); Яковлева Дарья (Чӑваш Ен, Шупашкар); Фарафонова Анастасия (Чӑваш Ен, Шупашкар); Ярушева Ангелина (Тутарстан, Аксу районӗ); Мельникова Татьяна (Чӑваш Ен, Вӑрмар районӗ); Илларионов Стас (Чӑваш Ен, Красноармейски районӗ); Ульянов Кирилл (Чӑваш Ен, Шупашкар); Борисова Динара (Чӑваш Ен, Комсомольски районӗ); Серебряков Сергей (Чӑваш Ен, Етӗрне районӗ); Яковлева Анастасия (Чӑваш Ен, Муркаш районӗ); Сайкин Ростислав (Тутарстан, Пӑва районӗ).
2011 ҫул Красноармейски тӑрӑхӗнче пурӑнакансемшӗн паллӑ тапхӑр пулчӗ. Иртсе кайнӑ ҫулталӑка пирӗн сумлӑ ентешӗмӗре, Мӑн Шетмӗре ҫуралса ӳснӗ пӗртен пӗр Совет Союзӗн Паттӑрне Владимир Васильевич Васильева халалларӗҫ. Ҫак паллӑ датӑна хисеп туса паллӑ журналист, Трак енри таврапӗлӳҫӗсен обществин ертӳҫи, ЧР халӑх академикӗ, Н. Янкас тата М. Тинехпи ячӗллӗ премисен лауреачӗ В. З. Константинов «Кладезь здоровья и патриотизма» ятлӑ кӗнекене вулакан патне ҫитерчӗ. Ку авторӑн тӑххӑрмӗш кӗнеки пулчӗ.
Вулакана пӗлме. В.В. Васильев 1911 ҫулхи утӑн 11-мӗшӗнче (ҫӗнӗ стильпе) Мӑн Шетмӗ ялӗнче ҫуралнӑ. Владимир Васильевич хӑйӗн кун-ҫулӗн виҫҫӗмӗш пайне ҫеҫ пурӑнса ирттернӗ. Унӑн малашнехи шӑпине Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫӑ татса панӑ. Тӑван ҫӗршывӑн ирӗклӗхӗшӗн кӗрешсе В. Васильев паттӑрлӑх кӑтартнӑ. Одер юханшывӗ хӗрринчи тытса илнӗ плацдарма хӳтӗлесе пирӗн ентеш чылай фашиста тӗп тунӑ. Нумай хутчен аманнӑ пулин те, палӑртнӑ позицирен пӗр хутчен те чакман. Хӑйӗн калама ҫук паттӑр вилӗмӗпе вуншар салтакӑн пурнӑҫне сыхласа хӑварнӑ.
Юпан 11-мӗшӗнче РФ Журналистсен Союзӗн пайташӗ, Красноармейски районӗн Н.Янкас ячӗллӗ литературӑпа ӳнер тата культура пӗрлӗхӗн активлӑ ӗҫченӗ, Н.Янкас ячӗллӗ Преми лауреачӗ Николай Гаврилович Ершов (Янгер) сӑвӑҫ 70 ҫул тултарать. Мухтавлӑ ентешӗмӗре сума суса районти Н.Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх правленийӗ районти шкулсенчи ҫамрӑк сӑвӑҫсен конкурсне ирттерме палӑртрӗ. Вӑл авӑнӑн 15-мӗшӗпе юпан 15-мӗшӗччен пырать. Унта сӑвӑ ҫырма кӑмӑллакансем хутшӑнаҫҫӗ.
Конкурса хатӗрленӗ материалсене чи малтан шкулсенчи литература кружокӗсенче пӑхса тухаҫҫӗ. Кӑтартусене Н.Ершов ячӗллӗ конкурса хатӗрленсе ирттерекен ятарлӑ комисси пӗтӗмлетет.
Сӑвӑсене Красноармейски районӗн хаҫат редакцине ҫитермелле. Чи лайӑххисене «Ял пурнӑҫӗ» хаҫатра вырӑн параҫҫӗ.
Конкурсра малтанхи виҫӗ вырӑн йышӑннисене Николай Ершов хӑй ячӗллӗ дипломпа тата премипе чыслать.
СССР Патшалӑх премийӗн лауреачӗн, Раҫҫей халӑх артисчӗн, Раҫҫей Федерацийӗн, Чӑваш Республикин тата Дагестан ӳнерӗн тава тивеҫлӗ ӗҫченӗн, Шупашкар хулин Хисеплӗ гражданинӗн, нумай орден кавалерӗн, кӗскен каласан — Трак енӗн мухтавлӑ ывӑлӗн Филипп Миронович Лукин композиторӑн сумлӑ ячӗпе пархатарлӑ ӗҫӗсене яланах асра тытас, ҫамрӑк ӑрӑва ентешӗн ырӑ тӗслӗхӗпе хавхаланса пурнӑҫ ҫул-йӗрне суйласа илме пулӑшас тӗллевпе Красноармейски район администрацийӗ 2013 ҫула Филип Лукин ҫулӗ тесе йышӑннӑ.
Йӗркелӳ комитечӗ Филипп Миронович ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине тивӗҫлипе кӗтсе илме хатӗрленсе тӗп мероприятисен планне ҫирӗплетнӗ. Кӗҫех Ф.Лукин ҫуралнӑ ялти музее тӗпрен юсама, унӑн ҫывӑхӗнчи лаптӑка тирпейлеме тытӑнӗҫ. Аякран килекен хӑнасем умӗнче намӑс курас мар тесе Чатукасси ял тӑрӑхӗн администрацийӗ ялта пурӑнакансемпе темиҫе хут тӗл пулнӑ, хӑйсен ҫурчӗсене, пахчисене, хуралтӑсене тасатма калаҫса татӑлнӑ.
Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Шестаков та айккинче юлман, Филипп Лукинӑн музейне тӗрлӗ экспонат парнеленӗ.
Пирӗн ентеш — Яманакӑн пултаруллӑ арӗ — Эдисон Патмар кӗнеке хыҫҫӑн кӗнеке калӑплать.
Шупашкарти «Ҫӗнӗ вӑхӑт» издательствӑра нумаях пулмасть унӑн 140-мӗш кӗнеки 1500 экземпляр тиражпа пичетленсе тухрӗ. Иккӗмӗш авторӗ — ашшӗ — чӑваш халӑх сӑмахлӑхне пухассипе палӑрнӑ Иван Анисимович Патмар.
Сӑмах май, ҫак ӗҫ — Патмарсен пуххинчи 10 томлӑ халӑх сӑмахлӑхӗн 7-мӗш томӗ. 228 страницӑран тӑракан илемлӗ те хытӑ хуплашкаллӑ кӗнекен умсӑмахӗнче ку тома чӑваш арҫынӗсене халалланине асӑннӑ. Хайлавсенче салтакӑн ҫӑмӑл мар пурнӑҫӗ пирки тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ. Урӑхла пулма та пултараймасть, мӗншӗн тесен Эдисон Иванович хӑй те салтак пӑттине тутаннӑ, 20 ҫул ытла ҫар хӗсметӗнче пулнӑ. Ашшӗ — Иван Анисимович вара — иртнӗ хаяр вӑрҫа хутшӑннӑ, старшина, тӑватӑ хутчен аманнӑ, икӗ хут — Хӗрлӗ Ҫӑлтӑр орденне, «Паттӑрлӑхшӑн», «Варшавӑна ирӗке кӑларнӑшӑн» тата ытти медальсене тивӗҫнӗ. «Эх, мӑнтарӑн, нушалантӑн, ҫавах ырӑ пулаймарӑн, хӑв ятна сыхлаймарӑн...» пая шӑпах унӑн асаилӗвӗсене кӗртнӗ.
Халӑхшӑн шыв яланах пӗлтерешлӗ пулнӑ. Чӑваш халӑхӗ те ял вырӑнне суйланӑ чухне шыв пуррипе ҫуккине тӗпе хунӑ. Ҫапла май хитре те илемлӗ вырӑнсене суйламасӑр, шывлӑ вырӑна куҫса ларнӑ. Чӑн та шывсӑр епле пурӑнӑн?
Шыв ыйтӑвӗ хальхи вӑхӑтра та ҫивӗччисенчен пӗри. Ӗлӗкрех ҫӑлсемпе ҫырмасене ҫӳренӗ пулсан паянхи кун ял халахӗ ытларах шыв пашнисемпе, колонкӑсемпе усӑ курать. Вӗсем те юрӑхсӑра тухаҫҫӗ. Нумай пулмасть Красноармейски районӗнчи Танӑш ял халӑхӗ выранти шыв пашнине юсама пикенчӗ — ку ӗҫе хӗле тухиччен, ҫуллахи вӑхӑтра туни, паллах, выранлӑрах.
Темиҫе кун хушшин нимелле ӗҫлесе шыв пашнине юсарӗҫ-юсарӗҫех. Халь ӗнтӗ хелле те ҫулла та шывсӑр лармӗҫех.
Акан 30-мӗшӗ иртнӗ май эпир ирттерекен «Ҫӑлтӑр ҫути» комикссен ӑмӑртӑвӗн 1 тапхӑрӗ вӗҫленчӗ. Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗ тӗлне ӗҫсене хак парса вырӑнсене палӑртӑпӑр.
Пӗрремӗш тапхӑра вӗҫленӗ май ҫак пӗтӗмлетӳсене тума май пур:
- пурӗ 11 ӗҫ килчӗ;
- хутшӑнакансен йышӗ — 13 ача (1-9 кл.)
- 7 шкул ачисем хутшӑннӑ — Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Питӗркасси шкулӗ, Ҫӗрпӳ районӗнчи Михайловка шкулӗ, Шупашкарти 49-мӗш шкул тата 2-мӗш лицей, Красноармейски районӗнчи Красноармейски тата Именкасси шкулӗсем, Канашри 10-мӗш шкул.
Пур ӗҫсемпе те эсир кунта паллашайратӑр.
Ку ӑмӑрту пирӗншӗн ҫӗнӗлӗх пулчӗ, ҫавна май ӗҫсен йышӗ пысӑках маррине эпир ҫитменлӗх тесе хак памастпӑр.
Акан 17-27-мӗшӗсенче Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан Красноармейски вӑтам шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури тата тӑван ен культури вӗрентекен В.М. Михайлов пуҫарнипе тата Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗ йӗркеленипе республикӑмӑрти районсем хушшинче «Улӑп — 2012: Эпир - Улӑп йӑхӗнчен!» инҫет вӑйӑ конкурс иртрӗ.
Вӑйӑ конкурса Раҫҫей историйӗн тата Чӑваш историйӗн ҫулталӑкне тата Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑччӗ. Ыйтусем вара чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе тата культура аталанӑвӗпе ҫыхӑннӑччӗ.
Конкурса пурӗ 350 ытла ача заявка панӑ. Вӗсенчен 165 ача вӑйӑ конкурса хутшӑнма кӑмӑл туса сайта кӗрсе регистрациленнӗ. Вӑйӑ конкурс ыйтӑвӗсене вара 130 ача ҫеҫ хуравлама пултарнӑ. Пӗтӗмӗшле илсен, ҫак районсен вӗрентекенӗсемпе вӗренекенӗсем хастар пулчӗҫ:
Красноармейски районӗ — 75 ача;
Комсомольски районӗ — 15 ача;
Сӗнтӗрвӑрри районӗ — 14 ача;
Вӑрмар районӗ — 11 ача;
Канаш хули — 11 ача;
Шупашкар хули — 10 ача;
Хӗрлӗ Чутай районӗ — 6 ача;
Элӗк районӗ — 4 ача;
Елчӗк районӗ — 4 ача;
Етӗрне хули — 3 ача;
Ҫӗрпӳ районӗ — 3 ача;
Етӗрне районӗ — 2 ача;
Канаш районӗ — 2 ача;
Ҫӗрпӳ хули — 2 ача;
Куславкка районӗ — 2 ача;
Улатӑр районӗ — 2 ача;
Муркаш районӗ — 1 ача;
Ҫӗмӗрле хули — 1 ача;
Ҫӗмӗрле районӗ — 1 ача.
Красноармейски пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулӗнче Чӑваш чӗлхи кунне халалласа вунӑкунлӑх иртрӗ. Ҫак вӑхӑтра шкулта Красноармейски ял тӑрӑхӗсем хушшинчи информаципе культура центрӗнче ӗҫлекенсем те пулчӗҫ. Районти тӗп вулавӑшра вӑй хуракан Гурьева С.В. Николай Карай сӑвӑҫ ҫуралнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа «Вӑл ҫуралнӑ ҫыравҫӑ пулмах…» мультимедилле хӑтлав хатӗрленӗ. Унпа усӑ курса вӑл 5 тата 10б классенче вӗренекенсене ентеш-поэтӑн кун-ҫулӗпе, пултарулӑхӗпе, пичетленнӗ кӗнекисемпе паллаштарчӗ, викторина ирттерчӗ. Ҫак тӗлпулу ачасене питӗ килӗшрӗ. Трак енри Карай ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, халӗ Томск облаҫӗнче пурӑнакан поэтӑмӑр ҫинчен ытларах пӗлме май пачӗ. Красноармейски ял тӑрӑхӗсем хушшинчи информаципе культура центрӗ ҫумӗнчи «Кӑмӑл» ансамблӗн пӗр ушкӑнӗ Николай Карай сӑввисем тӑрӑх кӗвӗленӗ юрӑсене шӑрантарчӗ. Надежда Филиппова, Светлана Васильева юрӑҫсем тата Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анатолий Алексеев музыкант вӗренекенсене хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗҫ.
Трак тӑрӑхӗнчи шкулсенче пуҫаруллӑ ӗҫлекен вӗрентекенсен методикӑпа меслетлӗх ушкӑнӗ сӗннипе (ертӳҫи — Михайлова З.П.) тата Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗн информаципе методика пӳлӗмӗн ӗҫченӗсем ертсе пынипе (ертӳҫи — Фризен М.Ф.) Чӑваш чӗлхи кунне халалласа акан 25-26-мӗшӗсенче Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам Упи шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен 1-мӗш фестивалӗ иртрӗ.
Фестиваль тӗллевӗ — Федераллӑ Патшалӑх Вӗрентӳ Стандарчӗпе килӗшсе тӑракан тата паянхи кун ыйтӑвне тивӗҫтерекен урок пама хӑнӑхасси, пултаруллӑ вӗрентекенсене тупса палӑртасси тата вӗсене хавхалантарасси.
Фестиваль хӑнисемпе тата унта хутшӑнакансем уҫӑ урок ирттерме тата вӗсене хак пама икӗ ушкӑна пайланчӗҫ. Пӗрремӗш ушкӑн малтанхи кун 6 уҫӑ урок итлесе хак пачӗ, иккӗмӗш ушкӑн вара тепӗр кунне 4 уҫӑ урок итлерӗ.
Фестиваль Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан Чатукасси тӗп шкулта вӑй хуракан Р.И.Яковлевӑн «Ӗҫ ҫынна илем кӳрет» урокӗпе уҫӑлчӗ. Хӑй урокне вӗрентекен Чӑваш Патшалӑх Гимнӗпе пуҫларӗ.
+6.3 °C